Πειραματική εφαρμογή νέων προγραμμάτων σπουδών – Βιωματικό εργαστήριο

Τίτλος: «Εξπρεσιονισμός – Γραφική παρτιτούρα»

Τάξη: Α΄Λυκείου

Αντικείμενα:  Καλλιτεχνική παιδεία-Μουσική (μάθημα επιλογής)

Διάρκεια: 2 διδακτικές ώρες

Εκπαιδευτικός: Μαρία  Πατιώ

Αριθμός μαθητών: 10-16

Οι γραφικές παρτιτούρες είναι ένας διαφορετικός τρόπος για να γράφουμε μουσική, πέρα από την κλασική παρτιτούρα με το πεντάγραμμο, τα κλειδιά, τις νότες, τις παύσεις. Αποτυπώνουμε τον ήχο χρησιμοποιώντας σχήματα, χρώματα, σύμβολα αλλά και στοιχεία δανεισμένα από  την κλασική μουσική σημειογραφία.

ΑΡΘΡΟ ΣΕ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ

Πατιώ, Μ. (2019). Οι ηχητικές δυνατότητες της εικόνας: Διδακτικά παραδείγματα και προτάσεις. eκπ@ιδευτικός κύκλος, Τόμος 7, Τεύχος 2, 2019, σ.σ 123-139.  ISSN 2241-4576.

http://journal.educircle.gr/el/arxeio-tefxon/teleftaio-teyxos http://journal.educircle.gr/images/teuxos/2019/teuxos2/teyxos_7_2_7.pdf

Προετοιμασία στην τάξη:

• • Ακούμε τη σύνθεση «Μεταστάσεις» του Ιάνη Ξενάκη, παρακολουθώντας συγχρόνως τη γραφική παρτιτούρα. Ακολουθεί συζήτηση.
  • Ακούμε τη σύνθεση «Ancient Voices of Children» του George Crumb και οι μαθητές/τριες αναγνωρίζουν διάφορες τεχνικές εκτέλεσης.
  • Δίνουμε στους/στις μαθητές/τριες την παρακάτω φωνητική παρτιτούρα:

• Οι μαθητές/τριες αναγνωρίζουν οπτικά τις διάφορες φωνητικές τεχνικές εκτέλεσης, καθώς και διαφορά στη χροιά, στην ένταση, στην έκφραση, και στη διάρκεια.
• Οι μαθητές/τριες, εργάζονται σε ομάδες και προετοιμάζουν την εκτέλεση της φωνητικής παρτιτούρας.

Μουσική εκτέλεση στην τάξη:

• Κάθε ομάδα κάνει πρόβα το δικό της μέρος.
• Ακολουθούν πρόβες για το συγχρονισμό όλων των ομάδων.
• μαγνητοφωνούμε τις εκτελέσεις και τις αξιολογούμε.

Μια από τις ηχογραφημένες προσπάθειες των μαθητών/τριών:

Στη συνέχεια προβάλλεται  το εικαστικό έργο Blue II του Joan Miró της Εικόνας 4. Αρχικά γίνεται συζήτηση-ανάλυση στην ολομέλεια της τάξης όσον αφορά τις ιδιότητες  (ψυχολογικές) των χρωμάτων, τα βασικά – συμπληρωματικά χρώματα, τα θερμά – ψυχρά χρώματα, καθώς και τα είδη των γραμμών και των σχημάτων.

Joan Miró, Blue II, 1961,  Musée National d’Art Moderne, Paris.

Οι μαθητές/τριες χωρίζονται σε 3 ομάδες: στην 1^η ομάδα ανατίθενται η ηχητική απόδοση του μπλε στοιχείου του πίνακα, στην 2^η ομάδα ανατίθενται η ηχητική απόδοση της δυναμικής κόκκινης γραμμής του πίνακα και στην 3^η ομάδα ανατίθενται η ηχητική απόδοση του μαύρων κουκίδων του πίνακα. Οι μαθητές/τριες συζητούν, συναποφαζίζουν και καταγράφουν τον τρόπο με τον οποίο θα αποδώσουν ηχητικά  το μέρος της παρτιτούρας που τους ανατέθηκε (π.χ. τον παραλληλισμό του μπλε στοιχείου με τον ουρανό ή τους έρημους/απογυμνωμένους τόπους, το αιχμηρό σοκ που δημιουργεί η κόκκινη γραμμή στην ήρεμη μπλε επιφάνεια, την οριζόντια ροή των μαύρων κουκκίδων που μεταδίδουν την κίνηση σε  όλη την έκταση του καμβά). Οι ομάδες αποφασίζουν ποια μουσικά όργανα (συμβατικά και αυτοσχέδια) θα χρησιμοποιήσουν, αν θα χρησιμοποιήσουν τη φωνή τους ή συνδυασμό όλων αυτών, συζητούν, αυτοσχεδιάζουν, δοκιμάζουν ήχους και τρόπους οργάνωσης του ηχητικού τους υλικού και εκτελούν τις συνθέσεις τους. Για την τελική ενορχήστρωση της ηχητικής απόδοσης (ηχοποίησης) του εικαστικού έργου οι ομάδες συζητούν και συναποφασίζουν την φορά και με την οποία θα διαβάσουν ηχητικά τον πίνακα, καθώς και τη σειρά των ηχητικών συμβάντων. Κάθε ομάδα αναλύει και παρουσιάζει τη σύνθεσή της στην ολομέλεια της τάξης. Τέλος, οι 3 ομάδες εκτελούν συγχρόνως τις συνθέσεις τους, έτσι ώστε να αποδοθεί συνολικά μουσικά το εικαστικό έργο. Η εκτέλεση αυτή η ηχογραφείται με χρήση συσκευών κινητού τηλεφώνου.